2000 г.

          Два маленькія хлопчыкі, гадоў 4-5, чорненькія, белавокія і белазубыя, хіхікаюць і, тузаючы адзін аднаго, забягаюць у ліфт. Самалійцы. Мне падабаюцца самалійцы – статная, прыгожая нацыя: ураўнаважаныя жанчыны і далікатныя мужчыны, і ўсе разам сьмяшлівыя. У іх там ідзе вайна; кажуць, яны там усякіх жахаў нацярпеліся.

           Адзін хлопчык маладзейшы, адбіваючыся ад браціка і заўважыўшы маіх карлікавых пудзеляў, залапатаў:

          – Дэй ар ту? Ор тры? – ён паказвае мне пальцы: тры.. два... чатыры...

          Старэйшы інстынктыўна кінуўся да сабак памацаць, тут жа, успомніўшы, што пра сабак кажа маці (мусульманская вера не прызнае сабак... хаця... мужчыны часам зь гіранічнай усьмешкай гладзяць маіх сабак, калі бываюць сам-насам у ліфце), шарахаецца да процілеглай сьценкі, потым зноў тузае браціка. А брацік засяроджана ўсё вырашае нейкую сваю неадкладную задачу, выплёскваючы яе ўсю мне, балазе такая нагода падвярнулася з такім памножаньнем сабак.

          – Ўан энд ўан – тры... фор?.. Ту?

          Я намагаюся падтрымаць дыскусію, нешта сказаць, адкрываю рот і хаўкаю сківіцай, як рыба на траве, не пасьпяваючы за ягонай дзіцячай лапатнёй нават зразумець, чаго ён хоча.

          – Ту ав дэм – боз? Я? – напружана дамагаецца ён ад мяне.

          Ліфт адчыняецца і старэйшы, схапіўшы майго юнага інтэлектуала, вытузвае яго зь ліфта, дзьверы зачыняюцца.

          Уй, ты мой родненькі! Табе й неўпрыцям, што хоць, можа, узровень цётчыных пазнаньняў у арытмэтыцы трохі і вышэйшы за твой, але ён нічога ня варты, калі ўзровень мовы нават ніжэйшы.

Колькі мне гадоў “па мове” цяпер? Тры, чатыры, ту, фор?.. І вось ужо ўся твая ўнівэрсытэцкая адукацыя нафіг міма... калі ты двух простых, але чужых, словаў зьвязаць разам ня можаш.

 

 

           2003 г.

           На пошце жвавы мужчынка, кітаец, радасна ківае мне галавою і шлёпае на маю капэрту марку Air Mail.

           – О’кей? – паслужліва зазірае ў вочы.

           Я ўсьміхаюся, лезу ў клумку па гаманец.

           – О’кей? – настойвае ён, тычучы пальцам у марку.

           – О, так! Файна, – адказваю я.

           Далей ён шлёпае марку з коштам і тыча пальцам ў яе:

           – О’кей?

           Потым хуценька набірае на касе агульны кошт з падаткам і тыча пальцам у дысплэй, павярнуўшы яго да мяне:

           – О’кей?

           – Файна! – кажу я і працягваю грошы.

           А то кажуць, у Манітобе і Саскачыване, каб працаваць на пошце, патрабуецца ведаць аж тры мовы: ангельскую, французкую, украінскую.

           Нашаму таронтаўцу хапае адной – пальца.

 

 

            2003 г.

            Еду да сяброўкі. Недалёка. Можна й пешкі зайсьці, але лянота: навошта, калі ёсьць праязны, трэба карыстаць, не надурніцу ж – купляны!

             Аўтобус спыняецца проста ля самага майго дому. Уваход у пярэднія дзьверы, пры ўваходзе трэба паказваць праязны або кідаць у касу талёнчык ці грошы. На задніх дзьвярах – спэцыяльны мэханізм: зайсьці нельга, можна толькі выходзіць. Так што “зайцоў” тут не бывае (аж некалі мяне кінула гэта ў страшэнны адчай).

            Заходжу ў аўтобус. Нядбайна, не без ганарлівасьці, паказваю праязны і кірую далей...

            – Мэм! – раптам спыняе мяне кіроўца. Голас спакойны, але цьвёрды.

            У чым справа?

            – Мэм. Гэта – красавіцкі. А сёньня ўжо – травень.

            Во табе халера! Сёньня ж першае чысло. Забылася!

            Грошай няма, дый не зьбіраюся я плаціць тры даляры за два прыпынкі. Ладна, прайдуся пешкі. Разварочваюся.

            – Мэм!

            Што яшчэ?

            – Мэм...

            Ну, што ён там лапоча? Усё: я ўжо ўся зьбянтэжаная, засмучоная, у падпалым духу – нічога не разумею. Ай, якая розьніца! Заварочваюся да выхаду.

            – Мэм!

            Ну, што табе? Я ж выходжу!

            – Мэм, я не выганяю вас... – і лапоча нешта далей. Не разумею...

            Людзі ў салёне ўжо махаюць мне: давай заходзь, сядай!

            Ага: так павязе! Добрыя канадыйцы.

            Села. Якраз ля дзьвярэй. На сэрцы палягчэла. Едзем.

            Недзе на скрыжаваньні спыніліся на чырвонае сьвятло.

            – Мэм! – карыстаючыся хвілінай, заварочваецца кіроўца да мяне і гаворыць урэшце павольна, гукаўспрымальна. – Дык вы будзеце заўтра купляць новы праязны?

            Ах, вось як!

            – Е-е-е-с!

            Дык гэта аднога слова даволі? І вось тут... цяпер у мяне ў Канадзе карта і пайшла!..

 

 

            2005 г.

            Часам трапляюцца шыльдачкі, надпісы зь вельмі дзіўнымі абаротамі. Лінгвістычны склад розуму зьбянтэжана пачынае выкручваць фразу на сваю мову так, каб яна гучала ўежна. ...А нічога ня трэба выкручваць. Як ёсьць, так ёсьць. Проста яны, бывае, засталіся нязьменнымі ад тых старых, добрых часоў, калі цалкам мелі наўпросты сэнс. Напрыклад – “Proof of Payment Required” (“Патрабуецца доказ аплаты”) – проста азначае, што былі некалі часы, калі такі доказ не патрабаваўся.

            Кастусь Акула ніяк не прывыкне да новых часоў ды ўсё абураецца, калі ў яго патрабуюць ID (пасьведчаньне асобы) у банку: “Ці вы падурэлі ўжо ўсе тут? Гэта ж я – Кастусь. Я ж 60 гадоў ужо да вас сюды хаджу”.

 

 

            2017 г.

          Сышліся ля ліфта. Чакаем. Я і суседка. Такога ж веку, як я. З выгляду – здагадваюся, што самалійка. Вітаемся. І яна пачынае. Пытаньні... Ёй карціць пагаварыць і даведацца па-суседзку пра мяне паболей. А я ня тое каб скрытная, я проста пешчу ў сабе прынцып: “Размовы прыдуманы для таго, каб замінаць людзям думаць” (Агата Крысьці).

         – Хай.

– Хай.

– На шопінг?

– Ес.

– Ліфты сёньня паскудна працуюць.

– Ес.

Вось так гамонім...

– А ты адкуль?

Опа!.. пачынаецца!.. Ой, як я сёньня не ў гуморы тлумачыць, дзе знаходзіцца Беларусь...

– З 1101-й.

– Адкуль ты?! – амаль пагрозьліва. Усё слушна: адказ няправільны! – Ю ар фром?.. Іў?..

– Ес.

– Іў?.. ...ээ?

– Ес, ес.

– Іўроп?

– Ес!

– А я з Самалі!

– Ай сі.

– Гэта Афрыка!

– Ай ноў.

– А колькі ты ўжо ў Канадзе?

– 17 гадоў.

– Слухай, а ты ў школу хадзіла?

– Ай дід.

Хадзіла?..

Адылі ж і тупыя гэныя эўрапейцы!

​

 

             2005 г.

             Гэта восень...

             Хоць я і люблю яе, і шалею з гэтай ейнай сьмяротнай прыгажосьці, і дыхаецца лёгка пасьля сьпякотнага лета, і думкі б’юць крыніцай, як і мае быць аб гэтую пару ўсякім мастакам-шызафрэнікам, і радуе набліжэньне любімай паравіны году... але ўжо ж неяк моцна дакучае гэтая мэлянхолія з нагоды рэзкага скарачэньня сьветлага часу сутак. У гэтым, напэўна, ёсьць нешта генэтычна-касьмічнае, і супраць яго не папрэш...

             Гэта бачна і па фотафоруме: усе хваляць цёмнае, размытае, змрочнае. Яркае выклікае раздражненьне... Трэба туманы вывешваць...

             Грыбы ўсё яшчэ валяць. Ім цяпер самы сэзон: паравіны году тут ссунутыя на адзін месяц – так што ў нас яшчэ паўтара месяца восені наперадзе. Сьнег выпадае толькі ў студзені. Хаця можа і папалохаць. Тут ніколі не прадкажаш. У гэтай Падкове – месьцейку між Вялікімі азёрамі – свой мікраклімат. Бог любіць менавіта тут адвесьці душу, калі яму паскудна – і Сам ніколі не пераймаецца загадзя, чым будзе яе адводзіць: чарцей напусьціць ці анёлаў скакаць прымусіць. ...Праўда, Вілма забрала ўсю лістоту з дрэваў – яна неяк хутка скурчылася і ўся ўжо пасыпалася пасьля замаразкаў. Я нават не пасьпела па ўлюбёных мясьцінах наведацца, здымкаў зрабіць (хаця каму яны ўхалеру патрэбныя...). Адныя дубы яшчэ трымаюцца (на тое яны і дубы) – і з гэнага мне вельмі вялікая выгода: з майго 22-га дакладна бачна, дзе яны растуць у маім вялізным парку, а пад імі і грыбы. Яны чамусьці не растуць пад клёнамі, якіх тут засільле, бач.

             З ночы сьвісьціць у вокнах (на 22-м жа ж!). Гэта значыць, што зноў прыгнала са Штатаў нейкую асобу жаночага полу. Так і ёсьць: усё завалакло, вые і ліе беспрасьветна. Сабакі забіліся пад коўдру і на двор ня просяцца. Сама не хачу.

             А пятай гадзіне пабудзіў Кастусь (у яго таксама восеньская хвароба?) і патрабаваў, каб я знайшла тую мэлёдыю, што была гучала падчас леташняй Сустрэчы беларусаў. Ён хоча яе на свой юбілей... Якой буду я ў свае 80? Кастусь у маім узросьце пісаў “Гараватку” – геніяльны пэрл... Ага... з катэгорыі “я ў вашыя гады...”.

             Вось ад таго і ня сплю і сіжу пішу сабе ўсякую боўдзь.